قدس آنلاین- رفتار اشتباه یک مامور گشت ارشاد، بهانه حمله به نیروی انتظامی را به دست حاشیه سازان داد  یک خطا و صد فرصت طلبی افکار عمومی از آغاز سال جدید با موضوعات مختلفی درگیر شده. از ماجرای بازار ارز که با تک نرخی اعلام شدن شفاهی اش رو به آرامی گرفت تا ماجرای بهمن ورمزیار و داستان پردازی دروغ درباره عفو او، فیلترینگ تلگرام و در نهایت خطای یک مامور گشت ارشاد که اکنون سر تیتر اکثر رسانه های مجازی است.   کلیپ برخورد یک مامور خاطی با دختری جوان که البته پس از ۹ روز منتشر شده با واکنش هایی مواجه بوده است. اما نخستین واکنش رسمی از سوی رحمانی فضلی وزیر کشور مطرح شد که دستور بررسی جامع و ارائه گزارش آن تا امروز را صادر کرد. سعید منتظرالمهدی، سخنگوی ناجا نیز با ابراز تاسف از وقوع این اقدام گفت: «اعلام می کنم که به هیچ وجه چنین رفتاری از سوی ماموران پلیس مورد تایید ناجا نیست.»  اما محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید مجلس در کانال تلگرامی خود به حاکمیت چوب و چماق در ارشاد مردم طعنه زد. شهیندخت مولاوردی، دستیار ویژه رییس جمهور در حقوق شهروندی نیز صفحه توئیتر خود نوشت: «انتشار کلیپ ... بیش از پیش ضرورت تغییر رویکرد نهادهای فرهنگی و انتظامی را به ما یادآوری کرد.» همچنین تعدادی از نمایندگان مجلس و گروهی از هنرمندان نیز به این ماجرا واکنش نشان دادند.   البته واکنش ها به همین جا ختم نشد؛ عده ای این برخورد گشت ارشاد را  بر هم زننده امنیت اخلاقی تلقی کردند و عده ای دیگر مثل صادق زیبا کلام کتک زدن زنان در معابر عمومی را منافی حفظ شان زنان دانست. عبدالله رمضان زاده نیز با سیاسی کردن ماجرا کتک زدن زنان این مرز و بوم را مایه شرمندگی دانست و از رهبری خواست تا فرمانده نیروی انتظامی و رییس جمهور و وزیر کشور را عزل کنند. نکته جالب تر این که رسانه های خارجی مثل گاردین، هاارتص صهیونیستی و برخی رسانه های عربی به نقل از مسیح علی نژاد به این موضع پرداختند.    این در حالی است که سید امیر سیاح تهیه کننده تلویزیون در صحت فیلم تشکیک وارد کرد و آن را قابل خدشه دانست. یامین پور هم با تحلیل رسانه ای ماجرا نوشت: معرکه مشکوکی راه می افتد، دوربین های روشن به مقدار لازم و از زاویه ای مناسب آنرا ثبت و ضبط کرده و همراه با هشتگ های از پیش آماده شده به فضای مجازی سرازیر می کنند. برخی کاربران فضای مجازی نیز به طعنه، واکنش ها به این ماجرا را  باعث دلگرمی دانستند چرا که باعث شد از عارف تا احمد مازنی و رمضان زاده که به موضوعاتی مثل جنگ آب و بحران دلار ساکت بودند به حرف بیایند.

صورت مسئله را پاک نکنیم

اظهار نظرهای متعدد منتقدان به برخورد خشونت آمیز مامور ناجا یک روی سکه و فراهم ساختن بساط هنجار شکنی از سوی عده ای دیگر روی دیگر سکه این ماجراست.

نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با قدس ضمن بیان اینکه در جامعه ما مسئله عفاف و حجاب موضوع مهمی محسوب می شود و طبق قانون جمهوری اسلامی بدحجابی، خلاف قانون است در خصوص کلیپ انتشار یافته اخیر گشت ارشاد در فضای مجازی می گوید: باید با افراد خاطی برخورد قانونی شود  اما براساس آنچه در این کلیپ مشاهد         می شود، طبق قانون دو جرم صورت گرفته؛ نخست بدحجابی که خلاف عفت عمومی جامعه می باشد و برخورد با آن صراحتاً در قانون مطرح شده و جرم دوم؛ رفتار غلط مامور نیروی انتظامی است که نسبت به آن نیز باید برخورد لازم صورت گیرد.

نصراله پژمانفر؛ با اشاره به اینکه هدف برخی افراد از انتشار این کلیپ سوء استفاده از اشتباه مامور نیروی انتظامی است تا بتوانند به واسطه آن اصل موضوع که برخورد با بدحجابی است را به انحراف بکشانند ادامه می دهد: رفتار اشتباه یک مامور نباید مانع از ادامه ماموریت آن دستگاه شود. به عنوان نمونه اگر در دستگیری یک سارق برخوردی غلط صورت گیرد نمی توان صورت مسئله؛ که سرقت است را پاک کرد.

مقابله با ناهنجاری های اجتماعی و بویژه بدحجابی به سه دهه قبل بر می گردد. در طی این مدت نهادهای مختلف فرهنگی و قضایی هر یک با تبیین اهمیت رعایت حجاب در جامعه اسلامی از برخورد با هنجار شکنان خبر داده اند؛ از تقاضای شورای عالی قضایی کشور برای برخورد فعال نیروی انتظامی و اجرایی با بدحجابی در فروردین ۶۸ گرفته تا دستور تنظیم راهکار شانزده گانه حجاب و عفاف در سال ۸۴، طرح امنیت اخلاقی در سال ۸۹ یا  شکلگیری گشت هایی همچون گشت جند الله، گشت ثارالله، گشت انصار، گشت ارشاد و ...

در این میان گاه در برخورد با هنجار شکنان ماموری نیز عنان اختیار از کف داده و با برخوردی قهر آمیز زمینه را برای سوء استفاده مخالفان فراهم ساخته است اما پرسش این است که برای مواجهه با مواردی اینچنین چه راهکار منطقی را باید اندیشید.

راهکار منطقی چیست؟

یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در این خصوص به ما می گوید: مسئله عفاف و حجاب از ارزش های جمهوری اسلامی از همان ابتدای پیروزی انقلاب است و در این زمینه هیچگونه خلاء قانونی ندارد، بنابراین برخورد با بدحجابی وظیفه نیروی انتظامی به عنوان واقف اجرایی و رسیدگی به پرونده  های مذکور بر عهده دستگاه قضایی است.

سید احسان قاضی زاده هاشمی؛ ادامه می دهد: طبق قوانین جمهوری اسلامی رسیدگی به سوء رفتار یا سوء برخورد مأموران در برخورد مجرم نیز تعریف شده است.

وی می افزاید: نهادینه کردن حجاب و رعایت قانون ارزشی است که همواره نیازمند فرهنگ سازی از سوی نهادها و دستگاه های مختلف از جمله آموزش و پرورش، رسانه ملی و سایر نهادها و دستگاه های اجرایی است که باید به صورت مکرر تکرار شود.

به اعتقاد این نماینده مجلس آنچه به عنوان ضعف در برخورد با مسئله بدحجابی می توان مطرح کرد فقدان برخورد مناسب از سوی ضابطان قضایی (نیروی انتظامی) است.

لزوم تقویت نقش مردم

امیر محمود حریرچی، جامعه شناس هم از لزوم رعایت هنجارها در جامعه می گوید و معتقد است: این مردم هستند که مسؤولیت صیانت و شکل گیری هنجارها را برعهده داشته و در برابر رفتارهای متضاد با این شئون واکنش نشان می دهند. چرا که این رویه برخلاف خواسته های آن هاست و به خوبی می دانند که ترویج ناهنجاری ها می تواند به وضعیت زندگی آن ها آسیب بزند اما در عین حال نمی توان انتظار داشت تنها با صدور بخشنامه یا تصویب قوانین؛ هنجارهایی حاکم شده یا ضد هنجاری از جامعه برچیده شود. از همین رو چنانچه بر این  رویه اصرار شود نه تنها نتیجه بخش نخواهد بود که           می تواند هزینه های را به جامعه تحمیل کند. در واقع سیاستگذاران برای صیانت از هنجارها باید به تقویت نقش مردم بیندیشند.  

این جامعه شناس تصریح می کند: دلیل بی اعتنایی عده ای به هنجارهای اجتماعی واکنش ها و برنامه ریزی های غیراصولی است. درحالی که سیستم مدیریت جامعه بر اساس رابطه متقابل مردم و مدیران شکل می گیرد. از این رو متولیان امر می توانند با رعایت حقوق شهروندان آن ها را مکلف به  پذیرش وظایف و مسؤولیت های خود کنند آن وقت مردم خود نقش حافظ ارزش ها و هنجارها را برعهده خواهند گرفت.

دکتر امان الله قرایی مقدم، آسیب شناس اجتماعی نیز دراین باره می گوید:  زنگ خطر ناهنجاری هایی که امروزه ما شاهد گسترش و تنوع آن ها هستیم در دهه های گذشته نواخته شده بود اما چندان جدی گرفته نشده است. از همین رو برنامه های بازدارنده نتوانسته نقش مؤثری داشته باشد درحالی که  اجرای سیاست ها و تصمیم گیری های حوزه های فرهنگی و اجتماعی نیازمند تلاش های همه جانبه ای  است که متکی بر توجه به آموزش وفرهنگ سازی باشد. این در شرایطی است که دستگاه های ذیربط در این مقوله چندان موفق عمل نکرده اند از این موارد می توان به نقش رسانه ملی اشاره کرد. چنانکه نتوانسته با برنامه های سازنده مخاطبان خود را جذب کنند. از همین رو افراد جامعه به خصوص جوانترها به سراغ شبکه های ماهواره ای رفته و ازسوی اینگونه منابع و با موضوعات سخیف و آسیب زا تغذیه می شوند. نکته دیگر اینکه آموزش های مؤثر و همسو با هنجارهای جامعه باید به طور مستمر و البته غیرمستقیم ارائه شود.  

وی ادامه می دهد: وقتی حادثه ای مانند ماجرای اخیر رخ می دهد اغلب به دستگاه انتظامی و عملکرد آن انتقاد می کنند درحالی که بارها در نشست ها، هم اندیشی ها و حتی اتفاقات شاهد بوده ایم که مدیران نیروی انتظامی بیش از سایر دستگاه ها بر فرهنگ سازی و مدارا توجه می کنند چرا که می دانند در مواجهه با هنجارشکنی ها راهکار مناسب تنها سیاست های سلبی نیست.